Τα χαρακτηριστικά της ορθής επικοινωνίας
Τα χαρακτηριστικά της ορθής επικοινωνίας
Δρ Ευστράτιος Παπάνης
1. Ορθή χρήση της γλώσσας.
Δεν χρειάζεται, νομίζω, να τονιστεί η προϋπόθεση της σωστής γραμματικής, ορθογραφικής, σημασιολογικής και συντακτικής χρήσης του γλωσσικού κώδικα κατά τη διάρκεια της αποτελεσματικής επικοινωνίας. Προσπάθειες πολλών να ταυτιστεί η ελευθεριότητα στη μορφή και η ασυδοσία στην εκφορά των μηνυμάτων με τον προοδευτισμό, την ανεκτικότητα και την δημοκρατία, μόνο οίκτο ή γέλωτα μπορούν να προκαλέσουν. Δεν αναφερόμαστε στην φυσική και αβίαστη εξέλιξη της γλώσσας, αλλά στις φρικαλεότητες της ημιμάθειας κατά την εκφορά, που δηλώνουν, πέρα από το χαμηλό επίπεδο του ομιλητή, την αδιαφορία και την έπαρση του απέναντι στο κυριότερο μέσο μεταλαμπάδευσης του πολιτισμού και μεταφοράς της πληροφορίας. Η ελληνική, με το ατελεύτητο εννοιολογικό οπλοστάσιο της, μπορεί να σκιαγραφήσει κάθε σας σκέψη και κάθε απόχρωση των αισθημάτων σας με πολλαπλούς τρόπους, αρκεί να τη μελετήσετε με σεβασμό και σύστημα.
2. Ακρίβεια των νοημάτων και στόχοι
Οι γενικότητες και οι ασάφειες, οι ορισμοί, που περιλαμβάνουν τα πάντα, οι πολύσημοι χαρακτηρισμοί, οι στερεοτυπίες και η ακαμψία των νοημάτων, η παραχάραξη της πλαστικότητας της γλώσσας, η άκριτη υιοθέτηση ξένων και άσχετων τύπων, οι νεολογισμοί, που γίνονται κατανοητοί από ελάχιστους, τα άκαιρα καλολογικά στοιχεία, οι απροκάλυπτοι εντυπωσιασμοί, η έλλειψη στόχων της συζήτησης, η αοριστία των εννοιών, οι αυθαίρετες γενικεύσεις, οι διαρκείς αναφορές στην προσωπική μόνο εμπειρία, η ιδιόλεκτος και οι ληρωδίες, νοθεύουν το αποτέλεσμα της επικοινωνίας και δεν επιτρέπουν την αυθεντικότητα στην επικοινωνιακή σχέση.
3. Παραδείγματα, εικόνες και στοχευμένες εκφράσεις.
Χρησιμοποιήστε παραδείγματα, δώστε οδηγίες και εξηγήσεις, αξιοποιήστε τις εικόνες, φέρετε επιχειρήματα, που από το συγκεκριμένο οδηγούν με αποδείξεις στο γενικό, εξειδικεύστε και καθορίστε με μετρήσιμες ή κοινά αποδέκτες έννοιες το σκεπτικό σας, οργανώστε τη δομή και χαράξτε τις περιόδους του λόγου σας, μην κάνετε εκτεταμένη χρήση δευτερευουσών προτάσεων, μην ενδίδετε σε ανεξέλεγκτες παρεκβάσεις, σε κουραστικές προσωπικές αναφορές και σε μακροσκελείς, επαναλαμβανόμενες συναισθηματικές αναλύσεις. Η επικοινωνία είναι δυναμική και αμφίδρομη διαδικασία, που από μόνη της πολλαπλασιάζει και αναγεννά τα νοήματα και υπερβαίνει, όσα αρχικά είχατε σχεδιάσει να παρουσιάσετε.
4. Συνοχή
Επιδείξτε συνοχή στους λογισμούς σας και προβείτε σε τεκμηριωμένες ετεροαναφορές κατά την πλοκή των επιχειρημάτων. Δεν αρκεί το «κάπου το διάβασα» το είπε αόριστα ο τάδε. Οι πληροφορίες, που επικαλείστε, πρέπει να διέπονται από ευλαβική βεβαιότητα και εγκυρότητα. Ένα τεράστιο ποσοστό των πηγών σας, ειδικά αυτό που προέρχεται από ελαφρές τηλεοπτικές εκπομπές και αυθαίρετους ιστότοπους στο διαδίκτυο αναπαράγουν ψευδείς ειδήσεις.
Να είστε σαφείς και λιτοί στις περιγραφές, ενισχύστε το μήνυμα σας με εξωλεκτικές ενδείξεις, κάντε σταδιακή εισαγωγή και παρουσίαση των εννοιών, που συσχετίζονται με τα προηγούμενα, ακολουθήστε εναργή πορεία της σκέψης, ολοκληρωμένες διατυπώσεις, παράθεση μιας πληροφορίας τη φορά.
5. Ευγένεια
Ήρεμος, αλλά παραστατικός τόνος φωνής, παντελής αποχή από υβριστικό, ειρωνικό, σαρκαστικό ή επιτιμητικό λόγο, σταθερότητα και ακουστική καθαρότητα στην φωνή, κατάλληλες παύσεις για να τονιστούν τα νοήματα, ώστε να γίνει ανακεφαλαίωση και εσωτερίκευση των μηνυμάτων, ενσυναίσθηση και σεβασμός στη γνώμη του άλλου, τιθάσευση του άγχους ή άλλων αρνητικών ορμών, αντιπαράθεση με κανονιστικά πλαίσια
6. Χιούμορ
Το χιούμορ βασίζεται στο απρόσμενο και στο παράδοξο, στο αναπάντεχο και στο επιτηδευμένα συγκρουσιακό, στις αντινομίες που προσπαθούν να συγκατατεθούν, στην ευφυΐα που χρησιμοποιεί λεκτικά παιχνίδια. Το αστείο χαλαρώνει, ηρεμεί, συντονίζει το κλίμα της συζήτησης, δίνει το έναυσμα για περαιτέρω διάλογο και επαφή.
7. Συνοδευτικά συναισθήματα και εκλυτικοί παράγοντες
Μην στέκεστε στη διήγηση γεγονότων, αλλά εμπλουτίστε τα με τα συνοδευτικά δικά σας συναισθήματα και με τις αντιδράσεις των συνομιλητών, εστιάσετε στο τι προηγείται και στο τι έπεται μιας κατάστασης, ποιοι είναι οι εκλυτικοί παράγοντες, τι ρόλους έχουν τα δρώντα πρόσωπα, ποιες είναι οι ομοιότητες και οι διάφορες με προγενέστερες καταστάσεις, πώς η επικοινωνία εντάσσεται και προωθεί την αφήγηση της ζωής σας και τους στόχους των άλλων.
9. Ενεργητική ακρόαση
Αξιοποιήστε όλες τις γνωστές τεχνικές της αναπλαισίωσης, της περίληψης, της επανάληψης, της αντανάκλασης συναισθήματος, της παράφρασης και των ανοιχτών ερωτήσεων.
Οι ψυχολόγοι γνωρίζουν ότι το αυθόρμητο, γνήσιο και απροσποίητο ενδιαφέρον για την προσωπικότητα, τις απόψεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων είναι ένα από τα σημαντικότερα κίνητρα για επικοινωνία. Πολλές φορές η προσήλωση κάποιου στην ενεργητική ακρόαση των εμπειριών των άλλων από μόνη της μπορεί να έχει θεραπευτικές και αγχολυτικές επιπτώσεις. Όλοι θέλουν να αφηγηθούν τις αναμνήσεις, τις γνώμες, τις στάσεις, τις αξίες και τα ενδόμυχά τους και οι περισσότεροι αναζητούν ευήκοα ώτα, για να τα εμπιστευθούν και να τα εμπλουτίσουν με πολλαπλές προβολές και αναπαραστάσεις. Το άθροισμα όλων αυτών των διηγήσεων είναι η θεμελίωση κάθε κοινότητας ή συνόλου, της ίδιας της κοινωνίας ευρύτερα. Οι άνθρωποι θυμούνται και αναζητούν μακροπρόθεσμα αυτόν που άκουσε με προσοχή την ιστορία τους εξίσου δυνατά και ανεξίτηλα με εκείνον, που τους εντυπωσίασε με το λόγο του. Επομένως, βγάλτε από το ρεπερτόριο των κινήτρων σας το τι μπορώ να αποκομίσω από μια γνωριμία ή κατάσταση και μετατρέψτε το σε «τι μπορώ να προσφέρω, πώς θα συνεισφέρω»
10. Ο εγκέφαλος τρέφεται με πληροφορίες
Ο εγκέφαλος τρέφεται με πληροφορίες, ερωτεύεται τη νέα γνώση, σκιρτά στο απρόβλεπτο, μεθά με το καινοφανές. Αναζωογονείται με τη δράση και μαραζώνει με την ψυχαναγκαστική επανάληψη. Τέτοιες να είναι οι διαδράσεις σας με τους άλλους: παράφορες, μαγικές, επαναστατικές και πρωτοπόρες. Χαρίστε άπλετα καινούργια δεδομένα, που να εξεγείρουν τα ενδιαφέροντα του συνομιλητή σας, παίξτε με τη φαντασία, φλερτάρετε με το παράλογο, που έχει τα φόντα να γίνει δημιουργικό, προσφέρετε εναλλακτικές, ανοίξτε νέες ατραπούς, μάθετε τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες και αναστήσετέ τις με ολοζώντανες προοπτικές. Θυμίστε σε εκείνους που συνομιλείτε ποιοι υπήρξαν, ποιοι ήθελαν να γίνουν, τι κατάφεραν, αποενοχοποιείστε τους και δώστε τους ξανά τον κλήρο στα όνειρα που τους αναλογεί. Περιμαζέψτε κάθε ασθμαίνουσα επιθυμία και γίνετε αυτός που θα προφέρει ανάνηψη και κίνητρα.
Το μυαλό επιταχύνει όταν μπορεί να επεξεργάζεται όμοια ή αντιθετικά δεδομένα, όταν ανακαλύπτει ή εφευρίσκει σχέσεις και λογικές επαγωγές. Αρέσκεται να οργανώνει, να ταξινομεί, να κατηγοριοποιεί την πληροφορία και να αποδεικνύει με κανόνες. Η συνήθεια και η αυτοματοποίηση των γνωστικών λειτουργιών μπορεί να παρέχουν ξεκούραστες αναλύσεις, όμως εξελίσσονται σε παγίδες των αυτονόητων και της κοινής σκέψης. Βοηθήστε τους συνομιλητές σας να εμβαθύνουν στις σχέσεις και στις προτασιακές λογικές των απόψεων τους, να αποφύγουν τις στερεοτυπίες και τους φανατισμούς, να μην αποδέχονται τα αναπόδεικτα και τα αξιώματα. Μην αντιπαρατίθενται στις στάσεις τους, αλλά βοηθήστε τους να ανακαλύψουν την πεμπτουσία της αφαιρετικής σκέψης και τη διαύγεια της κριτικής ανάλυσης.
11. Προσαρμόστε τα γνωστικά σας σχήματα
Επικεντρώσετε την προσοχή σας στα λεγόμενα των συνομιλητών σας και αφιερώστε τους το αμέριστο ενδιαφέρον σας. Καθώς αναβαθμίζουμε την επικοινωνία σε ποιοτικότερα επίπεδα, προσπαθούμε, όχι μόνο να εντάξουμε τα ερεθίσματα στην προϋπάρχουσα εμπειρία, αλλά να αναμορφώνουμε τα σχήματα μας, ώστε να προσαρμοστούν στις νέες καταστάσεις και να αποδεχτούν το καινοτόμο.
12. Αυτοπεποίθηση
Μιλήστε με αυτοπεποίθηση, με ειλικρίνεια, δείχνοντας συνέπεια λόγων και πράξεων, θυμηθείτε τις λεπτομέρειες από προηγούμενους διαλόγους, διερευνήστε νέες πιθανότητες, πειραματιστείτε με αδοκίμαστες ιδέες, εξασκείστε την κριτική σκέψη, τις διερευνητικές σας δεξιότητες, διατυπώσετε υποθέσεις. Για κάθε τι που λέτε, πρέπει να γνωρίζετε εκατό: Επειδή η γνώση γεννά την απαραίτητη αυτοεκτίμηση, που μαζί με την εμπειρία, θα σας καταστήσει άριστο συζητητή.
13. Σχετικά κείμενα
Η αφήγηση της ύπαρξης
Η συμβουλευτική της προσωπικής αφήγησης
Η ραψωδία της ύπαρξης
Luhmann και επικοινωνία
Τα χαρακτηριστικά του συμβούλου στη σύγχρονη εποχή
Διαχείριση πληροφοριών από το διαδίκτυο
Ατομικές συνεδρίες συμβουλευτικής με τον Ευστράτιο Παπάνη:
Διαδικτυακή Ακαδημία Ψυχολογίας:
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου