Πόσο καλά γνωρίζετε τους αγαπημένους σας

 

Δρ Ευστράτιος Παπάνης

Η εαυτός είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένος με τους άλλους, που είναι σχεδόν αδύνατο να προσδιοριστεί ως αυτόνομος, χωρίς να ενσωματώνει ταυτόχρονα τις ετεροαναφορές και τις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Υπό την προοπτική αυτή είμαστε το άθροισμα των αλληλεπιδράσεων μας, το σύνολο των εμπειριών και των αναμνήσεων, αλλά κυρίως το αφήγημα, που συνέχει και ενώνει όλα τα αποσπάσματα της ζωής μας, καθορίζει τις ερμηνείες, τις εσωτερικεύσεις, την κοσμοθεωρία και θεμελιώνει την αυταπάτη της μοναδικότητας μας.

Πολλοί υποστηρίζουν πως υπάρχουν φωτεινές, ημιδιάφανες, ερεβώδεις και απροσπέλαστες εκφάνσεις της ύπαρξης μας, κάποιες ερμητικά κλειστές σε όλους, εξαιτίας συνειδητής απόφασης μας, άλλες φανερές στους άλλους, αλλά όχι σε μας, και μερικές απαγορευμένες για όλους και χαμένες στους μαιάνδρους του υποσυνείδητου.

Μερικοί θεωρούν πως εκείνο που αντιλαμβανόμαστε ως πραγματική προσωπικότητα μας δεν είναι παρά η αβέβαιη και ασταθής κορυφή ενός δαιδαλώδους παγόβουνου, ενώ ανά πάσα στιγμή συνυπάρχει ένας δεοντικός εαυτός (εκείνον που οι οικείοι και οι κοινωνικές συμβάσεις θέλουν να είμαστε), ένας ιδανικός (όλα όσα θα θέλαμε να είχαμε γίνει) και πολλαπλά προσωπεία ή μηχανισμοί άμυνας, με τα οποία άλλοτε παραπλανούμε τους άλλους και ενίοτε εμάς τους ίδιους.

Αν είναι τόσο χαλεπό να διεισδύσουμε στα κατάβαθα των λαβυρίνθων μας, πόση εγκυρότητα υπάρχει στην πεποίθηση μας ότι γνωρίζουμε καλά τους αγαπημένους μας;

Πολλές έρευνες συνηγορούν στη διαπίστωση ότι και το πιο στενό σε μας πρόσωπο κρύβει έναν ανομολόγητο εαυτό, με τουλάχιστον δεκατρία απαγορευμένα μυστικά, τα οποία κυμαίνονται από την συναισθηματική ή σεξουαλική απιστία, κλοπή μέχρι και παραβίαση απορρήτου, εμπιστοσύνης κλπ.

Σε μια μελέτη του Michael Slepian (The secret life of secrets, 2022) αποδελτιωθήκαν δεκάδες κρυφές συμπεριφορές των καθημερινών ανθρώπων, οι οποίες αποδελτιωθήκαν στις εξής κατηγορίες: λανθάνοντες πόθοι, σεξουαλικές επιθυμίες, προτιμήσεις και διαστροφές, ανείπωτοι έρωτες, άδηλες φιλοδοξίες, οικογενειακά μυστικά ή ασθένειες, κλονισμένη ψυχική υγεία, απορρίψεις από επιθυμητούς ερωτικούς συντρόφους, οικονομική, εργασιακή ή διοικητική απάτη, ακραία ιδεολογία, ρατσιστικές πεποιθήσεις, σεξουαλική ανικανότητα, τραύματα, απωθημένα, μίση από την παιδική ηλικία, παρανομίες, εγκυμοσύνη και έκτρωση, ναρκωτικά, δυσαρέσκεια στο σχολικό, εργασιακό, οικογενειακό περιβάλλον, άσκηση βίας, αυτοτραυματισμοί, αυτοκτονικοί ιδεασμοί, παράλογοι φόβοι, κατάθλιψη, διαταραχές ορέξεως, προτιμήσεις εκτόνωσης και διασκέδασης, αγνόηση προσωπικού απορρήτου και δεδομένων.

Είναι προφανές ότι η απαγορευτική ηθική του ατόμου, η αυστηρότητα της κοινότητας, στα πλαίσια της οποίας δρα, ο κοινωνικός έλεγχος και το κουτσομπολιό, η αστικότητα της διαμονής, το μορφωτικό επίπεδο, η οικογενειακή κουλτούρα, η κοινωνικότητα και η εξωστρέφεια, όλα συνηγορούν στη διαπίστωση ότι οι περισσότεροι από μας δυνητικά ζουν μια παράλληλη, αόρατη ζωή, η οποία, αν αποκαλυπτόταν, θα άλλαζαν εντελώς τους προσδιορισμούς, που οι άλλοι μας αποδίδουν.

Γι αυτό αθροίστε τα γεγονότα, τις καταστάσεις, τα κίνητρα, που ποτέ δεν έχουν με λόγια ειπωθεί.
Συλλέξτε τις λέξεις, που λάθος ερμηνεύτηκαν, μα πολλαπλές ή μισές σημασίες κουβαλούσαν.
Θηρευτές συναισθημάτων γίνετε, που περίγραμμα ή ουσία δεν καταδέχτηκαν να πάρουν
Συμφιλιωθείτε με ψέματα, άπρακτες προθέσεις και μισές αλήθειες, με λογισμούς άρρητους και με όσα λησμονήθηκαν, πριν καν ενσαρκωθούνε.
Θυμηθείτε τις επιλογές, που δεν προτιμήθηκαν, την ιδιόλεκτο κάθε ανθρώπου ή τις ψευδείς αναμνήσεις, αποκωδικοποιείστε, και σε εκείνα στέγη δώσετε, που ο λόγος αδυνατεί να περιγράψει: Τις σκέψεις για τη σκέψη και του νου τα ανεπαίσθητα σαν γρίφους επιλύστε.

Με έκπληξη τότε θα διαπιστώσετε πως άγνωστοι ανάμεσα σε ξένους οδοιπορούμε.

.. Κι εξαίφνης με κυρίευσε μια αλλόκοτη
εντύπωσις. Αόριστα, αισθάνομουν
σαν να ’φευγεν από κοντά μου ο Μύρης·
αισθάνομουν που ενώθη, Χριστιανός,
με τους δικούς του, και που γένομουν
ξένος εγώ, ξένος πολύ· ένιωθα κιόλα
μια αμφιβολία να με σιμώνει: μήπως κι είχα γελασθεί
από το πάθος μου, και πάντα τού ήμουν ξένος.
Πετάχθηκα έξω απ’ το φρικτό τους σπίτι,
έφυγα γρήγορα πριν αρπαχθεί, πριν αλλοιωθεί
απ’ την χριστιανοσύνη τους η θύμηση του Μύρη.

Καβάφης, Μύρης, Αλεξάνδρεια του 340 μ.Χ